Interaktywna mapa Belize wraz z opisem i lokalizacją głównych miast, wsi, jezior, rzek, gór oraz innych obiektów geograficznych i turystycznych. Belize na mapie świata. Belize – państwo w Ameryce Środkowej leżące na półwyspie Jukatan, nad Morzem Karaibskim, od północy graniczące z Meksykiem (długość granicy 250 km), a na Interaktywna mapa Finlandii wraz z opisem i lokalizacją głównych miast, wsi, jezior, rzek, gór oraz innych obiektów geograficznych i turystycznych. Finlandia na mapie świata. Mapa świata - Finlandia Część rzek jest opisanych dwuliterowym skrótem brajlowskim, poprzedzonym kluczem złożonym z punktu trzeciego i szóstego. W druku barwnym rzeki opisano całą nazwą. Jeziora są pokazane na dwa sposoby. Kształt większość jezior narysowano ciągłą, granatową linią. Wnętrza jezior są gładkie, a w druku barwnym jasnoniebieskie. Najdłuższym dopływem Wołgi jest Oka, która sama przy tym stanowi jedną z najdłuższych rzek w Europie (ma aż 1500 km). Drugą co do długości rzeką Europy jest Dunaj (2888 km), który przepływa z zachodu na wschód przez wiele europejskich krain geograficznych, takich, jak chociażby Wyżyna Bawarska. Mapa świata. Interaktywna mapa Brazylii wraz z opisem i lokalizacją głównych miast, wsi, jezior, rzek, gór oraz innych obiektów geograficznych i turystycznych. Brazylia na mapie świata. Brazylia – największe pod względem powierzchni i liczby mieszkańców państwo Ameryki Południowej oraz piąte pod względem wielkości państwo Białoruś jest krajem zasobnym w wodę. Sieć rzeczna liczy ponad 3 tysiące cieków o łącznej długości ponad 51 tys. km. W kraju znajdują się ponad 4 tysiące jezior. Ponad 20% powierzchni kraju zajmują bagna, częściowo osuszone. Rzeki Białorusi mają charakter nizinny i reżim śnieżno-deszczowy. . Wody płynące znane są nam najczęściej pod pojęciem rzek – płynących od źródła do ujścia, będących źródłem wody, ryb i rozmaitych form terenu przez nie ukształtowanych. Niosą one jednak także ze sobą zagrożenie powodziowe. Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów) Hydrosfera III Rzeki na Ziemi Rzeka to jeden z cieków występujących na Ziemi, który charakteryzuje się stałym przemieszczaniem wody w określonym kierunku. Jest jedną z możliwości występowania na Ziemi wód powierzchniowych. Cieki mniejsze od rzek ale o szybkim nurcie nazywane są strumieniami (głownie na nizinach) lub potokami (na terenach o dużych spadkach terenu np. w górach). Cieki powolne na nizinach to z kolei strugi. Dział hydrologii zajmujący się wodami powierzchniowymi to potamologia. 1. System rzeczny Prosty schemat systemu rzecznego Źródło: Opracowanie własne – Julia Babś System rzeczny to rzeka główna wraz z jej dopływami. Zaczyna ona swój bieg u źródła, najczęściej położonego w górach lub na innych obszarach wyniesionych (choć nie musi tak być). Biegnie ona do ujścia, które może mieć różny charakter. Elementem systemu rzecznego jest zlewnia czyli obszar, z którego wody spływają do jednej rzeki. Zlewnia całej rzeki głównej wraz ze zlewniami wszystkich jej dopływów (czyli taka zlewnia, która obejmuje cały system rzeczny) tworzy z kolei dorzecze. Granica zlewni (dorzecza) – dział wodny (wododział), na mapach najczęściej zaznaczany czerwoną linią, biegnie po punktach, które rozgraniczają obszar zasilania danego obszaru np. po szczytach wzniesień (które w naturalny sposób rozgraniczają obszary z których wody spływają do jednej rzeki od innych obszarów) i zamyka się w miejscu zakończenia rzeki (u jej ujścia do morza/jeziora lub do innej rzeki). Większość dużych rzek ma także dopływy czyli (mniejsze) rzeki, które kończą swój bieg zasilając inną (większą) rzekę swoimi wodami. Dopływy można zhierarchizować numerycznie. Dopływami pierwszego rzędu są rzeki bezpośrednio wpadające do rzeki głównej, ale one również mogą mieć swoje własne dopływy, które dla rzeki głównej są dopływami kolejnego rzędu (np. II, III itd.). Osobną kategorią systemu są obszary bezodpływowe. To takie tereny, z których wody nie uchodzą (drogą powierzchniową) do mórz i oceanów. Dzieje się tak najczęściej w górach, gdzie naturalne wyniosłości terenu uniemożliwiają części wody deszczowej zasilanie rzek uchodzących do morza. W zlewni obszaru bezodpływowego mogą powstawać rzeki i jeziora, ale są one odcięte od innych systemów. W obszarze bezodpływowym dochodzi jednakże do wsiąkania i parowania, o intensywności zależnej od czynników lokalnych. 2. Rzeki na Ziemi Rozmieszczenie systemów rzecznych na Ziemi jest silnie zróżnicowane. Łatwo można wskazać miejsca, gdzie występuje wiele rzek o licznych dopływach. Są jednak także na Ziemi miejsca o bardzo skąpych systemach lub wręcz pozbawione rzek. Rozmieszczenie najistotniejszych rzek na Ziemi Źródło: Czynnikami, które kształtują rozmieszczenie systemów rzecznych są: Klimat – bardzo istotny czynnik. Zależność wydaje się logiczna – miejsca, gdzie występują istotne opady pokrywają się z miejscami występowania większości rzek (strefy równikowe i umiarkowane). Z kolei obszary suche (strefy zwrotnikowe, miejsca oddziaływania zimnych prądów morskich) są praktycznie pozbawione naturalnych cieków (wyjątek to rzeki mające źródło poza tym obszarem i tylko przez ten obszar przepływające np. Nil). Rzeki nie występują też na obszarach polarnych (zbyt zimno – zamarzają). Ukształtowanie terenu – wpływa lokalnie na miejsce rozpoczęcia rzeki, gdyż większość źródeł (zwłaszcza dużych rzek) zlokalizowana jest w górach. Wpływa także na kierunek płynięcia i obszary zlewisk mórz i oceanów. Obszary górskie w naturalny sposób mają także większe opady (opad orograficzny) i tym samym częściej stają się obszarami źródłowymi dla rzek. Warunki geologiczne – ten czynnik odnosi się przede wszystkim do typu skał budujących podłoże (skały przepuszczalne i nieprzepuszczalne). Jednym ze skutków mogą być źródła artezyjskie. Głębokość zalegania skał nieprzepuszczalnych wpływa także na miejsce lokalizacji źródeł klasycznych, zwłaszcza w górach. 3. Podział rzek Rzeki można podzielić według różnych kryteriów, ale najczęściej robi się to uwzględniając ciągłość ich płynięcia. Dzielimy je na: Stałe – płyną przez cały rok. Poziom wody w rzece może ulegać zmianie, ale nigdy nie wysychają całkowicie. Większość istotnych rzek jest tej kategorii. Okresowe (sezonowe/periodyczne) – płyną przez część roku (np. kilka miesięcy), ale w sposób powtarzalny w cyklu wieloletnim. Dotyczy to takich obszarów klimatycznych, gdzie typowe dla klimatu jest występowanie pory deszczowej i pory suchej. Rzeki pojawiają się w porze deszczowej, a w porze suchej zanikają. Epizodyczne – nietypowe rzeki, które pojawiają się tylko po dużych opadach, które nie występują regularnie. Mogą pojawiać się wielokrotnie w tym samym miejscu lub wyłącznie jeden raz. Koryto poza epizodem wystąpienia deszczu jest całkowicie suche. Taka sytuacja zachodzi często na pustyniach strefy zwrotnikowej, gdzie opady występują rzadko i mają gwałtowny charakter. Paradoksalnie rzeki epizodyczne są bardzo groźne, gdyż gwałtownie przybierają wody i często płyną w sposób trudny do przewidzenia. Ciekawym zjawiskiem związanym z rzekami okresowymi i rzadziej epizodycznymi, jest występowanie suchych dolin rzecznych, które wypełniają się wodą tylko w porze deszczowej (w przypadku rzek okresowych) lub po gwałtownych opadach (w przypadku rzek epizodycznych). Takie doliny nazywamy wadi lub ued. Nazwa pochodzi od arabskiego określenia doliny. Zjawisko obserwowane jest wyłącznie na obszarach pustynnych. Wadi (ued) rzeki Nahal Paran w Izraelu Źródło: 4. Ustroje rzek Wszystkie (stałe) rzeki na Ziemi mają określone ustroje (nazywane też reżimami), czyli typowy dla siebie rytm wahań poziomu wody w rzece, mierzonej na podstawie wielkości przepływu (ilości wody płynącej przez koryto, najczęściej w m3/s lub l/s, albo w km3/rok) lub stanu wody (wysokości poziomu wody w korycie w metrach i centymetrach, najczęściej w odniesieniu do jakiegoś poziomu). Okresy zwiększenia ilości wody w rzece nazywamy wezbraniami (które mogą także prowadzić do powodzi), z kolei okresy obniżenia poziomu wody to niżówki. Nazwy ustrojów odnoszą się do sposobu zasilania rzek. Zależą one w największym stopniu od klimatu. Źródłem wody w rzece mogą być: opady (zwłaszcza deszcz) roztopy śniegu lub lodowców górskich wody podziemne jeziora Rodzajami ustrojów rzecznych są: 1. Ustroje proste – charakteryzują się jednym głównym źródłem zasilania i (z pewnymi wyjątkami) jednym okresem wezbrania, a przez pozostałą część roku znacznie niższym poziomem wody. Należą do nich: Ustrój deszczowy – woda w rzece pochodzi wyłącznie lub głównie z zasilających ją opadów deszczu (które bezpośrednio lub pośrednio spływają do koryta). Wahania poziomu wody zależą od sezonowego rozkładu opadów typowych dla danego klimatu. Taki ustrój cechuje obszary o wysokich temperaturach, istnieje kilka odmian tego ustroju: a) Równikowy – praktycznie jedyny przypadek, gdy poziom wody w rzece jest względnie stały. Obejmuje obszary w strefie równikowej. Niewielkie wahania związane są ze zmianą zenitalnego położenia Słońca. Występują wahania sezonowe, ale wysoki poziom wody występuje przez cały rok, ze względu na całoroczne wysokie opady. Ustrój deszczowy równikowy – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. b) Podrównikowy – charakteryzuje się wezbraniem w porze deszczowej (latem – w czasie zenitalnego położenia Słońca) i niżówką w porze suchej (zimą). Obejmuje obszary w strefie podrównikowej. Wahania poziomu wody są bardzo wysokie, w porze suchej koryto może nawet niemal całkowicie wyschnąć. Ustrój deszczowy podrównikowy – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. c) Monsunowy – podobny do podrównikowego, ale wahania poziomu wody wywołane są przez rytm monsunu (wezbranie w czasie monsunu letniego i niżówka w czasie monsunu zimowego). Obejmuje obszary oddziaływania monsunu w Azji Południowej i Azji Połduniowo-Wschodniej. Wahania poziomu wody są bardzo wysokie, w porze suchej koryto może prawie całkowicie wyschnąć. Ustrój deszczowy monsunowy – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. d) Śródziemnomorski – charakteryzuje się wezbraniem zimą (okres zwiększonych opadów) i niżówką latem (mniejsze opady, duże parowanie). Obejmuje obszary Europy Południowej i innych fragmentów basenu Morza Śródziemnego leżących w strefie klimatu podzwrotnikowego wilgotnego. Wahania poziomu wody w rzece są znaczące. Ustrój deszczowy śródziemnomorski – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. e) Oceaniczny – mimo dużych całorocznych opadów, wezbranie występują zimą ze względu na niższe parowanie. Latem wzrost parowania prowadzi do niżówki. Obejmuje obszary klimatów umiarkowanych położnych w bezpośrednim sąsiedztwie mórz i oceanów, a także obszarów poddanych działaniu ciepłych prądów morskich np. w Europie Zachodniej. Poziom wody w rzece jest wysoki przez cały rok, ale znacznie wyższy zimą. Ustrój deszczowy oceaniczny – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. Ustrój śnieżny – woda w rzece może pochodzić z różnych źródeł, ale decydującą rolę odgrywają wiosenne roztopy śniegu, kiedy poziom wody jest najwyższy, a przez pozostałą część roku pozostaje niewielki (im dłuższy czas od roztopów tym niższy poziom wody). Wzrost wielkości przepływu na wiosnę jest bardzo gwałtowny. Taki ustrój cechuje niektóre rzeki obszarów chłodnej strefy umiarkowanej. Niektórzy badacze dzielą także ustroje śnieżne ze względu na okres wystąpienia wezbrania na śnieżne górskie (późna wiosna) i śnieżne równinne (wczesna wiosna). Ustrój śnieżny – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. Ustrój lodowcowy – źródłem wody w rzece jest topniejący lodowiec górski. Topnienie rozpoczyna się późną wiosną, a szczyt przypada na lato – wtedy też poziom wody w rzece jest najwyższy. W okresie ochłodzenia (od jesieni do wczesnej wiosny), gdy lodowiec przyrasta zamiast topnieć, poziom wody znacząco się obniża. Ustrój lodowcowy – przykłady rzek Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. 2. Ustroje złożone – charakteryzują się dwoma źródłami zasilania – najczęściej deszczem i śniegiem. Najczęściej mają dwa wezbrania i dwie niżówki. Należą do nich: Ustrój śnieżno-deszczowy – woda w rzece pochodzi z roztopów (wiosną) oraz z opadów deszczu (latem). Wezbranie spowodowane roztopami (wiosenne) jest wyższe niż wezbranie spowodowane opadami (letnie). Taki reżim określa się dla większości rzek w Polsce, zwłaszcza w środkowym i dolnym biegu, w tym dla Wisły. Ustrój deszczowo-śnieżny – woda w rzece pochodzi z roztopów (wiosną) oraz z opadów deszczu (latem). Wezbranie spowodowane deszczem (letnie) jest wyższe niż wezbranie spowodowane roztopami (wiosenne). Dotyczy przede wszystkim górskich rzek i górskich odcinków innych rzek, w tym min. na Dunajcu. Porównanie ustroju rzecznego Wisły w Warszawie (śnieżno-deszczowy) z Tczewem (większa przewaga śnieżnego) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rozproszonych. Inne, rzadsze możliwości: ustrój deszczowy o kilku typach (dotyczy długich rzek, płynących w układzie południkowym np. Nil), ustrój śnieżno-deszczowy (Amur) lub deszczowo-śnieżny, gdzie część deszczowa jest typu monsunowego, ustrój deszczowo-lodowcowy (dolny Rodan i Ren) lub lodowcowo-deszczowy, a także taki sam ustrój z wariantem deszczu monsunowego (oba ostatnie typy dotyczą niemal wyłącznie Azji np. Mekong). Istnieją także rzeki o ustroju mieszanym: lodowcowo-śnieżno-deszczowym (Indus) i inne. 5. Powodzie Nie każde podniesienie poziomu wody w rzece jest równoznaczne z powodzią. Nawet przelanie się wody przez koryto jest nadal tylko wezbraniem. O powodzi mówimy dopiero wtedy, gdy zostaną spowodowane jakiekolwiek straty społeczno-gospodarcze. Powódź i jej przeciwieństwo – susza, są zjawiskami hydrologicznymi, ale największy wpływ na ich powstawanie mają zjawiska meteorologiczne. Powodzie dzielimy ze względu na sposób powstawania na: Roztopowe – występujące na wiosnę, związane z szybkim topnieniem pokrywy śnieżnej i ewentualnie – lodowców górskich. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, gdy śnieg i lód topią się najpierw w górnej części biegu rzeki, a dopiero później w odcinku ujściowym, co zwiększa obciążenie koryta ilością odprowadzanej wody. W Polsce z takim zagrożeniem mamy do czynienia od marca do maja. Opadowe – występują w sezonie deszczowym, najczęściej latem, często jako skutek długotrwałych, a czasem dodatkowo gwałtownych opadów deszczu. Najczęściej trwają krócej, ale są postępują zdecydowanie bardziej dynamicznie. W Polsce pojawiają się głównie w okresie od lipca do września. Zatorowe – są związane nie tyle ze samym zwiększeniem poziomu wody, co z zapchaniem mechanicznym koryta. Może być ono spowodowane (najczęściej) zaleganiem kry lodowej na rzece w dolnym biegu, przy jednoczesnym niezamarzniętym górnym biegu skąd napływa woda. Inne elementy fizyczne np. powalone drzewa mogą na mniejszych rzekach skutkować podobnie. W Polsce mamy z takimi sytuacjami do czynienia rzadko, najczęściej w okresie od grudnia do lutego. Sztormowe – dotyczą wybrzeża i ujściowych odcinków rzek. Pojawiają się gdy silne wiatry wieją z nad morza w kierunku lądu, spychając uchodzące do morza rzeki z powrotem w górę nurtu, spiętrzając poziom wody w dolnym biegu rzeki. Najgroźniejszą możliwością jest, gdy taki typ powodzi współwystępuje z innym. Takie zagrożenie ma charakter całoroczny. Skutki powodzi są katastrofalne i bardzo drogie w usuwaniu. Ze szczegółami możesz zapoznać się klikając tutaj. Powierzchniowymi wodami stojącymi, które nie są jednocześnie morzami, są jeziora. Mają nie tylko duże znaczenie krajobrazowe i biologiczne, ale coraz częściej wykorzystuje się je w gospodarce. Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów) Hydrosfera IV Jeziora na Ziemi Dział hydrologii zajmujący się jeziorami to limnologia. Jeziorem nazywamy naturalny lub sztucznie utworzony zbiornik (zagłębienie terenu zwane także misą jeziora) – wypełnione wodą. Tym co odróżnia jeziora od mórz jest brak połączenia i wymiany wód z Wszechoceanem (czy to bezpośrednio czy z pośrednictwem innego morza). Niektóre bardzo duże jeziora (np. Morza Martwe, Morza Aralskie, Morze Kaspijskie) nazywamy morzami, choć w rzeczywistości są one jeziorami. Liczba jezior na świecie mierzona jest w milionach, a ich łączna powierzchnia to około 2,5 mln km², co stanowi 1,7% powierzchni lądów. Rozmieszczenie jezior jest nierównomierne, ponieważ czas ich życia jest przeważnie krótki. Jeziora występują na wszystkich kontynentach, nawet na Antarktydzie (niezamarznięte). Szczególna koncentracja jezior dotyczy obszarów oddziaływania lądolodów i lodowców górskich. Stąd w północnej Europie, północnej Azji i północnej Ameryce Północnej występują liczne zbiorniki tego typu, podobnie w południowej części Ameryki Południowej (Patagonia). Obszar zasobny w jeziora (i rozmaite formy terenu) związane z ostatnim zlodowaceniem nazywamy pojezierzem. Najwięcej (60% wszystkich) jezior znajduje się w Kanadzie. Ciekawym, a nieznanym powszechnie faktem jest, że jeziora istnieją krótko. W wyniku pojawiania się w nich życia, stopniowo zarastają i zanikają. 1. Typy genetyczne jezior Najważniejszą klasyfikacją jezior, jest ich podział ze względu na sposób powstania (pochodzenie misy jeziora). Źródło: Opracowanie własne, grafiki: @1536453579693/An-aerial-photograph-of-Lake-Bosumtwi-from-the-s Źródło: Opracowanie własne, grafiki: @1458163049280/Elevation-map-of-East-Africa-with-bathymetries-of-Lake- Źródło: Opracowanie własne, grafiki: @1536500095160/Bathymetric-map-of-Lago-Albano-showing-core-locations Źródło: Opracowanie własne, grafiki: Źródło: Opracowanie własne, grafiki: Źródło: Opracowanie własne, grafiki: @1473688035474/Bathymetry-of-the-Prosce-lake-left-and-the-Kozjak-la Źródło: Opracowanie własne, grafiki: Źródło: Opracowanie własne, grafiki: Źródło: Opracowanie własne, grafiki: Innymi, mniej istotnymi typami są: Eoliczne (wydmowe) – niewielkie i płytkie, powstają w w zagłębieniu między wydmami śródlądowymi po wywianiu materiału skalnego np. Teke w Kazachstanie. Bagienne – niewielkie, powstają w zagłębieniu o utrudnionym odpływie, silnie zarastające, zwykle tak małe, że nienazwane. Osuwiskowe – niewielkie o zróżnicowanym kształcie i głębokości, powstają po odcięciu doliny przez obrywy lub osuwiska skalne np. Jeziorka Duszatyńskie w Polsce. Maary – podtyp jezior wulkanicznych powstały w lejkowatym zagłębieniu po dawnym wulkanie eksplozywnym otoczonym przez wał tufowy np. Laach Mar w Niemczech. Biogeniczne – powstają w skutek zatamowania biegu rzeki przez tamę zbudowaną przez bobry, są niewielkie płytkie i mają zróżnicowany kształt, z reguły nie mają nazw. Lagunowe – podobne do przybrzeżnych, ale mają co najmniej tymczasowe połączenia z morzami, płytkie przybrzeżne zbiorniki najczęściej równoległe do brzegu np. Lagoa dos Patos w Brazylii. Limanowe – w przeciwieństwie do lagunowych i przybrzeżnych, często ustawione są poprzecznie do linii brzegowej. Limanem jest zbiornik odcinka ujściowego cieku, któremu piaszczysty wał odciął lub poważnie ograniczył ujście do morza. Np. Tiligulski Liman. Podlodowcowe – szczególny typ jezior występujący na obszarach polarnych, głównie na Antarktydzie, głęboko pod powierzchnią lądolodu. Mimo ujemnych temperatur są to jeziora niezamarzające, ze względu na wysokie ciśnienie. Np. Wostok na Antarktydzie. Antropogeniczne – jezioro sztucznie stworzone przez człowieka, jeziora tego typu cechuje olbrzymie zróżnicowanie. Może mieć charakter zbiornika zaporowego z wybudowaną tamą, sztucznie wykopanego zbiornika retencyjnego lub wypełnienia wodą dawnego terenu pokopalnianego. Zbiorniki zaporowe mają najbardziej nieregularny kształt i wypełniają koryto rzeki. Dobrymi przykładami są: Mead na rzece Kolorado (Zapora Hoovera), jezioro Nasera na Nilu, Kariba na Zambezi czy Jezioro Solińskie na Sanie. Zbiorniki retencyjne w zależności od sposobu ich utworzenia, mają mniej lub bardziej regularny charakter (mogą wykorzystywać naturalne lub sztuczne zagłębienia terenu). Zbiorniki zaporowe i retencyjne cechują też duże wahania wysokości poziomu wody. Zbiorniki pokopalniane najczęściej mają czworokątny lub kolisty kształt oraz są względnie głębokie. Wiele znanych, dużych jeziorach jest w istocie jeziorami poligenetycznymi tzn. takimi, które mają co najmniej dwa główne czynniki, które wpłynęły na ukształtowanie ich misy. Są to np: Jezioro (Morze) Kaspijskie – reliktowo-tektoniczne Bajkał – tektoniczno-reliktowe Czad – tektoniczno-eoliczne Michigan, Huron, Erie, Górne i inne jeziora systemu Wielkich Jezior oraz sąsiadujące jeziora Ameryki Północnej – tektoniczno-polodowcowe Morskie Oko – polodowcowe typu cyrkowo (karowo)-morenowego Maracaibo – tektoniczno-lagunowe, w rzeczywistości zatoka morska Titicaca – tektoniczno-reliktowe 2. Inne podziały jezior Istnieje szereg innych niż według typu genetycznego, podziałów jezior ze względu na różne czynniki. 1) Podział jezior ze względu na zasilanie Jeziora stałe – wypełnione wodą przez cały rok Jeziora okresowe – wypełnione wodą przez część roku np. w porze deszczowej Jeziora epizodyczne – niezwykle rzadkie, pojawiające się tylko po gwałtownych opadach 2) Podział jezior ze względu na ruch wody Jeziora ze względu na ruch wody Źródło: Opracowanie własne – Dominika Szymczak Jeziora odpływowe – są źródłami rzek – nic do nich nie wpływa, ale wypływają z nich cieki wodne. Jeziora przepływowe – z jednej strony wpływają do nich cieki (zasilanie jeziora), a z drugiej cieki z nich wypływają. Jeziora bezodpływowe – to jezioro z którego nie wypływa żaden ciek, ale mogą (lecz nie muszą) wpływać do niego cieki i zasilać je (taki podtyp czasami nazywa się jeziorem dopływowym). 3) Podział jezior ze względu na zasolenie Jeziora słodkie – całkowicie pozbawione zasolenia (<0,5 g/l soli) – większość jezior na Ziemi, zwłaszcza z dala od linii brzegowej. Jeziora słonawe – jeziora o niewielkim zasoleniu (zwykle do kilku promili) – należą do nich min. niektóre jeziora przybrzeżne, limanowe i lagunowe. Jeziora słone – cechują się dużym zasoleniem, sięgającym kilkudziesięciu promili – co odpowiada poziomu zasolenia mórz i oceanów. Są to najczęściej zbiorniki reliktowe będące w przeszłości częścią dużych mórz, ale też niektóre jeziora przybrzeżne, lagunowe i limanowe. 4) Podział jezior ze względu na rozwój życia biologicznego Jeziora oligotroficzne – to początkowy etap życia jeziora, który cechuje zbiorniki pozbawione lub ubogie w substancje odżywcze. Najczęściej zimne i dobrze natlenione. Kolor wody jest zbliżony do niebieskiego. Życie w jeziorze ubogie. W przeszłości większość jezior, obecnie głównie zbiorniki wysokogórskie. Doskonałym przykładem jeziora oligotroficznego jest jezioro cyrkowe (np. Zadni Staw Polski) Źródło: Jezioro eutroficzne – środkowy etap życia jeziora, który cechuje zbiorniki o dużej zawartości substancji odżywczych. Umożliwia to rozwój glonów i roślin wodnych. Są znacznie mniej przezroczyste i mają zielony lub żółto-zielony kolor. Przy dnie brak tlenu. Jezioro tętni życiem. Większość jezior, zwłaszcza w Polsce. Jeziorami eutroficznymi jest większość jezior nizin (np. Jezioro Olbrachta) Źródło: Jeziora dystroficzne – końcowy etap życia jeziora, który cechuje zbiorniki silnie zakwaszone i niemal pozbawione tlenu. Są płytkie i szybo zarastają otaczającą roślinnością, ale fauna wymiera. Woda ma kolor brązowy. Jeziora obszarów leśnych. Jeziora w stanie zaniku i częściowo zarośnięte to jeziora dystroficzne (np. Kilmore Lake w Irlandii) Źródło: Proces rozwoju wzrostu żyzności jeziora i rozwoju życia biologicznego w jeziorze nazywamy eutrofizacją. Do tego procesu silnie przyczynia się także człowiek, zanieczyszczając środowisko nawozami sztucznymi oraz odpadami. 5) Podział jezior ze względu na temperaturę wody Schemat stratyfikacji termicznej jezior Źródło: Opracowanie własne – Julia Babś. Stratyfikacja termiczna prosta (anotermia) – temperatura wody jest najwyższa u lustra jeziora (warstwa najcieplejsza – epilimnion), a wraz z głębokością spada (metalimnion – warstwa gwałtownego spadku temperatury), by przy dnie osiągnąć stałą temperaturę (hipolimnion – warstwa o stałej temperaturze 4-6°C). Obejmuje jeziora strefy umiarkowanej latem oraz przez cały rok jeziora subtropikalne (podzwrotnikowe) i tropikalne (międzyzwrotnikowe). Stratyfikacja termiczna odwrócona (katotermia) – tafla lustra jeziora zamarza, a bezpośrednio pod lodem temperatura jest najniższa (nieznacznie powyżej 0°C). Wraz z głębokością temperatura rośnie do 4-6°C i jest stała przy dnie. Obejmuje jeziora strefy umiarkowanej zimą oraz przez cały rok jeziora polarne (obszary górskie i podbiegunowe). Stratyfikacja termiczna wyrównana (homotermia) – cała woda w zbiorniku ma podobną temperaturę (4-6°C), a wody z dna i przypowierzchniowe mieszają się ze sobą. Taka sytuacja występuje dwukrotnie w ciągu roku: wiosną oraz jesienią i dotyczy wyłącznie jezior strefy umiarkowanej. 3. Funkcje jezior Niektóre zbiorniki zostały zaadoptowane przez człowieka do pełnienia różnych funkcji. Wykorzystuje się w ten sposób zbiorniki naturalne, a także tworzy w określonych celach zbiorniki sztuczne. Jeziora retencyjne (przeciwpowodziowe) – stanowią tymczasowy magazyn dla nadmiaru wody w rzece i mają zapobiegać powodzi. Mogą być zarówno zbiornikami zaporowymi (tama), jak i sztucznie wykopanymi zbiornikami w okolicach rzek. Wykonując odpowiednie prace ziemne, można do tej funkcji dostosować także naturalnie występujące przy rzekach jeziora. Często po utworzeniu jeziora retencyjnego, wykorzystuje się je także w innych celach. Jeziora energetyczne – służą do produkcji energii elektrycznej. Mogą to być zbiorniki wykorzystywane do chłodzenia reaktorów elektrowni lub też generować prąd bezpośrednio np. wykorzystując spadek terenu między dwoma zbiornikami (elektrownia szczytowo-pompowa), albo z użyciem tamy na rzece (zbiorniki zaporowe). Jezioro Solińskie na rzece San jest jednocześnie największym w Polsce zbiornikiem retencyjnym (zaporowym) i jeziorem energetycznym (elektrownia wodna przepływowa) Źródło: Jeziora transportowe – służą do żeglugi śródlądowej, często stanowią także fragmenty kanałów łączących ze sobą rzeki. Jeziora rekreacyjne – zbiorniki wykorzystywane dla rozwoju sportów wodnych i turystyki oraz wykorzystywane jako kąpieliska. Jezioro Zegrzyńskie pod Warszawą, pierwotnie wybudowane jako zbiornik retencyjny i do celów transportowych, jednak obecnie pełni niemal wyłącznie funkcje rekreacyjne dla mieszkańców Stolicy. zapewnia też część wody dla aglomeracji Warszawy Źródło: Stawy hodowlane – zbiorniki wykorzystywane do sztucznej hodowli ryb i ewentualnie innych organizmów wodnych (akwakultura). Jeziora zaopatrujące w wodę (sanitarne) – stanowią źródło wody do celów pitnych i sanitarnych dla pobliskiej ludności. Jeziora wykorzystywane przemysłowo i rolniczo – zbiorniki, z których woda pozyskiwana jest do produkcji wyrobów przemysłowych (np. napojów, leków) oraz nawadniania pól i pojenia zwierząt gospodarczych. 4. Obszary podmokłe Oprócz jezior na Ziemi występują także obszary gruntów o silnym uwilgotnieniu. Typowe bagno cechuje się dużym uwilgotnieniem i grząskim gruntem. Może być niebezpieczne. Źródło: Bagno – obszar o trwałym uwilgotnieniu (obszar podmokły), porośnięty roślinnością. Obejmują relatywnie duże obszary, bo aż 6% powierzchni lądów. W Polsce pod pojęciem bagna rozumie się wszystkie obszary podmokłe. Mokradło – typ bagna, w którym uwilgotnienie jest zmienne i nie powstaje torf. Torfowisko – typ bagna o silnym i stałym uwilgotnieniu z procesem glebotwórczym prowadzącym do powstawania torfu. Torfowiska dzielą się na wysokie – zasilane opadami atmosferycznymi oraz niskie – zasilane wodami podziemnymi oraz wodami rzeki i jezior otaczających. Trzęsawisko – bagno występujące jako wierzchnia warstwa na płytkim, zarastającym jeziorze przy jego linii brzegowej, mająca charakter unoszącego się na wodzie „kożucha”. Strona główna » Materiały wszystkie » Rzeki i jeziora – mapa Rzeki i jeziora – mapa Do pobrania sklepu google play przed kilkoma dniami trafiła gra dotycząca znajomości rozmieszczenia najważniejszych rzek i jezior na mapie świata. System podpowiedzi i nagród za poprawne rozwiązania motywuje do dalszej gry. Ciekawa szata graficzna map w stylu retro powoduje, że nieco przyjemniej patrzy się na ekran. Zapraszam do gry, czyli do zabawy przez naukę. Rzeki i jeziora – quiz Pełna lista gier Read more articles Może ci się spodobać również W celu ułatwienia użytkownikom korzystanie z naszego serwisu wykorzystujemy pliki cookies. Poprzez korzystanie z naszej witryny wyrażasz zgodę na przechowywanie plików cookies na twoim komputerze / urządzeniu. Możesz zmienić ustawienia plików cookies w opcjach swojej przeglądarki internetowej. 0 0 Koszyk Przedmiot usunięty Powrót Wprowadzenie »» Mata POLITYCZNA MAPA ŚWIATA + RZEKI I JEZIORA Pełna specyfikacja POLITYCZNA MAPA ŚWIATA + RZEKI I JEZIORA - 135 X 80 CM Podczas pracy z tym materiałem dzieci mogą wykonać szereg zajęć, zarówno plastycznych, sensorycznych oraz edukacyjnych m. in. takich jak: wyklejanie ciastoliną na powierzchni maty konkretnych zagadnień tematycznych: największych pasm górskich, pustyń, powierzchni leśnych, rzek, wulkanów, enklaw występowania danego gatunku zajęcia sensoryczne: układanie na mapie masy solnej, trawy, liści, kwiatów, piasku, kamieni, błota... zaznaczanie położenia miast i państw tworzenie własnej legendy i notatek do mapy, do których można zawsze zajrzeć i powtórzyć aktywność aktywności z flagami porównywanie położenia poszczególnych krajów badania statystyczne (przemysł, zaludnienie, waluty świata, zaznaczanie państw z niedoborem wody) podejmowanie przeróżnych projektów badawczych dotyczących konkretnych miejsc planowane tras podróży (przyklejanie włóczki, zaznaczanie konkretnych miast) wszelka praca z figurkami zwierząt, symbolami narodowymi, potrawami, miejscami, kartami trójdzielnymi, zdjęciami, schematami MWQ5NjI2M Liczba wyników dla zapytania 'geografia jeziora i rzeki': 10000+ Azja - rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Niemaja Geografia Rzeki i jeziora Afryki Rysunek z opisamiwg Olineczka60 Rzeki i jeziora Europy Rysunek z opisamiwg Dankawis Liceum Geografia Rzeki i jeziora Azji Rysunek z opisamiwg Juliaf404 Klasa 8 Technikum Geografia jeziora i rzeki Rysunek z opisamiwg Jwlipowski29 Klasa 8 Geografia Jeziora i rzeki Europy Rysunek z opisamiwg Blan0a Klasa 7 Geografia Jeziora i rzeki afryki Rysunek z opisamiwg Andrzej12izdeb Klasa 8 Geografia Rzeki i jeziora Ameryki Północnej Rysunek z opisamiwg Naayomiewright Technikum Geografia Azja - rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Pwodzinowski Klasa 8 Geografia Geografia Jeziora i rzeki klasa 7 Rysunek z opisamiwg Annablukacz Klasa 7 Geografia Rzeki i jeziora Krzyżówkawg Krupinska1 Australia - rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg U85064547 Rzeki i Jeziora Rysunek z opisamiwg Beeyay Rzeki, jeziora i zatoki Azji Rysunek z opisamiwg Intarte Klasa 7 Klasa 8 Liceum Technikum Geografia jeziora i rzeki Afryki Rysunek z opisamiwg Aavaron Jeziora i Rzeki Rysunek z opisamiwg Elvidgo07 AZJA Rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Lenqa2 AZJA - JEZIORA I RZEKI Rysunek z opisamiwg Zofiazyczko rzeki i jeziora australii Rysunek z opisamiwg Amikot2006 Rzeki i Jeziora Europy Rysunek z opisamiwg Oliviaj1 Rzeki i jeziora Afryki Rysunek z opisamiwg Ewee rzeki i jeziora Polski Rysunek z opisamiwg Geoszkola2020 Klasa 7 Geografia Polski Rzeki i jeziora Azji Rysunek z opisamiwg Olineczka60 Rzeki i jeziora Azji Rysunek z opisamiwg Ewee Rzeki i jeziora Australii Rysunek z opisamiwg Oliviaj1 Rzeki i Jeziora Europy Rysunek z opisamiwg Aavaron Rzeki i jeziora Europy Rysunek z opisamiwg Ewee Rzeki i jeziora Polski Rysunek z opisamiwg U40926628 rzeki i jeziora afryki Rysunek z opisamiwg Amikot2006 Rzeki, jeziora i kanały Rysunek z opisamiwg Jjakubgrzelak Rzeki i jeziora Afryki Rysunek z opisamiwg Yoounen AFRYKA - RZEKI I JEZIORA Rysunek z opisamiwg Zofiazyczko Rzeki i jeziora Afryki Rysunek z opisamiwg Katarzyna633 Rzeki i jeziora azji Rysunek z opisamiwg Juliawalczak3 Jeziora i rzeki Labiryntwg 2b6sp52 Rzeki i jeziora Ameryki Północnej Rysunek z opisamiwg Katarzyna633 Konturówka rzeki i jeziora AFRYKA Rysunek z opisamiwg Juliawoj22 Liceum Technikum Geografia Rzeki i jeziora Ameryki Południowej Rysunek z opisamiwg Naayomiewright Technikum Geografia Jeziora i rzeki polski - mapa Rysunek z opisamiwg Blan0a Klasa 7 Geografia rzeki i jeziora ameryki południowej Rysunek z opisamiwg Jlipowski Klasa 8 Geografia Ameryka Południowa - rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Ddreamer Liceum Geografia Rzeki i jeziora w Polsce klasa7 Rysunek z opisamiwg Nauczycial Morza, zatoki, rzeki i jeziora Azji Rysunek z opisamiwg Adamjankowski11 Klasa 8 Geografia Rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Kowalinka2005 polska rzeki i jeziora różne Rysunek z opisamiwg Ziffek Rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Kowalinka2005 rzeki i jeziora ameryki polnocnej Rysunek z opisamiwg Amikot2006 Rzeki i jeziora na swiecie Rysunek z opisamiwg Renataprzybyla Rzeki i jeziora Ameryki Północnej Rysunek z opisamiwg Ewee AMERYKA POŁUDNIOWA - RZEKI I JEZIORA Rysunek z opisamiwg Zofiazyczko Ameryka Północna Rzeki i Jeziora Rysunek z opisamiwg Llenqaa Azja - Zatoki, Jeziora i Rzeki Rysunek z opisamiwg Oskipog Rzeki i jeziora Ameryki Północnej Rysunek z opisamiwg Olineczka60 RZEKI, JEZIORA I ZATOKI AZJI Rysunek z opisamiwg Wotzyciem Rzeki i jeziora Ameryki Południowej Rysunek z opisamiwg Olineczka60 AMERYKA PÓŁNOCNA - RZEKI I JEZIORA Rysunek z opisamiwg Zofiazyczko Rzeki i jeziora Rysunek z opisamiwg Kowalinka2005 Wyspy, jeziora i rzeki Azja Rysunek z opisamiwg Djankowiak198 jeziora i rzeki ameryki południowej Rysunek z opisamiwg Amikot2006 Australia i Oceania - morza / jeziora / rzeki Rysunek z opisamiwg Madzikxv Liceum Geografia

mapa jezior i rzek świata